Những điều cần biết về xét nghiệm chỉ số ALP

Xét nghiệm chỉ số ALP hay còn gọi là Phosphatase kiềm, là xét nghiệm phổ biến tại các phòng khám giúp đánh giá, kiểm tra hàm lượng enzyme ALP có trong máu. ALP (Akaline Phosphatase) là một loại enzyme trong máu người, sinh ra ở nhiều cơ quan khác nhau đặc biệt là gan, xương, tủy hoặc thận. Ở phụ nữ mang thai, ALP cũng được tìm thấy ở nhau thai. Chỉ số ALP giúp đánh giá các vấn đề ở gan hoặc xương, tình trạng suy dinh dưỡng, hay tình trạng các khối u thận.

Bởi vì khi các tế bào gan xảy ra hư hỏng, số lượng ALP sẽ gia tăng do sự phóng thích. Hàm lượng ALP có nhiều ở các cạnh của tế bào trong ống dẫn mật, thế nên xét nghiệm ALP cũng được dùng trong chuẩn đoán các ống dẫn mật bị tắc nghẽn.

Thông thường khi chỉ số ALP tăng, nguyên nhân được chỉ ra là do bệnh lý về gan hoặc chứng rối loạn xương, bệnh Paget. Ở thanh thiếu niên đang phát triển xương, nồng độ ALP cũng cao hơn bình thường. Nếu nồng độ ALP giảm hơn mức bình thường, nghĩa là cơ thể bạn đang thiếu vitamin C hoặc nhược giáp.

Xét nghiệm ALP thường được chỉ định trong trường hợp cần kiểm tra tổng hợp chức năng gan, hoặc rối loạn xương. Có thể chỉ ra vài triệu chứng như:

Sức khỏe yếu, mệt mỏi, vàng da

Cảm giác chán ăn, không ngon miệng, buồn nôn và nôn.

Cảm giác sình bụng, đau bụng

Nước tiểu có màu đậm, phân nhạt

Xương khớp đau nhức

Xương giòn, nhuyễn xương, dễ gãy, xương biến dạng.

Còi xương, u xương

Bệnh Paget

Hãy tham khảo ý kiến của bác sĩ trong trường hợp này. Chế độ ăn uống hầu như không ảnh hưởng nhiều đến nồng độ ALP trong máu. Tuy nhiên cần lưu ý trước xét nghiệm 4-6h không nên ăn quá nhiều chất đạm, vì có thể làm thay đổi nồng độ Triglycerid trong máu. Ngoài ra, có một số loại thuốc có thể làm thay đổi kết quả chỉ số ALP, vì vậy hãy thông báo cho bác sĩ nếu bạn đang điều trị bệnh khác, bác sĩ sẽ kiếm tra và có giải pháp hợp lý.

ALP cao thường có nghĩa là có thể gan bị hư hại hoặc một điều kiện gây ra sự gia tăng hoạt động tế bào xương. Khi có kết quả chỉ số ALP, bạn cần quan tâm đến những chỉ số khác. Nếu kết quả các xét nghiệm gan khác như bilirubin, aspartate aminotransferase (AST), alanine aminotransfere (ALT) cũng cao, thì nguyên nhân chỉ số ALP cao là do gan. Còn nếu kiểm tra canxi và phốt pho là bất thường, thì ALP cao là do vấn đề về xương. Bên cạnh đó khi GGT hoặc 5'-nucleotidase và ALP cùng tăng, đó là do bệnh nhân gặp vến đề về gan. Nếu một trong hai xét nghiệm này là bình thường, mà ALP cao có thể là do tình trạng rối loạn xương.

ALP trong bệnh gan

Đối với người bị bệnh viêm gan, chỉ số ALP thường tăng cao nhưng thấp hơn AST và ALT, với người có vấn đề về ống dẫn mật ALP và bilirubin có thể tăng nhiều hơn so với AST hoặc ALT. Ngoài ra chỉ số ALP tăng cũng là dấu hiệu của bệnh ung thư gan. Vì vậy để chuẩn đoán bệnh, cần so sánh kết quả xét nghiệm ALP với một số kết quả xét nghiệm khác.

ALP trong bệnh về xương

Xét nghiệm ALP được chỉ định khi có những dấu hiệu mắc bệnh nhuyễn xương, còi xương, Paget… Đây là những bệnh này liên quan tới rối loạn tổng hợp xương do mất cân bằng giữa quá trình tạo và hủy xương, được thể hiện qua chỉ số ALP. Ngoài ra , chỉ số ALP cũng đánh giá mức thiếu hụt vitamin D của cơ thể, tức là khả năng xuất hiện và tình trạng khối u phát triển bất thường có thể có trong xương.

Lưu ý chỉ số ALP cũng cao hơn mức bình thường đối với phụ nữ đang mang thai, đặc biệt với phụ nữ mang thai 3 tháng cuối thai kỳ. Trong trường hợp người không mang thai nhưng chỉ số máu ALP khá cao cao thì khả năng bệnh nhân đó đã mắc các bệnh liên quan đến quá trình sản xuất ALP như xơ gan, viêm gan, ung thư gan, ung thư xương, bị chặn, viêm tắc ống mật.

Bên cạnh đó trong quá trình điều trị bệnh Paget, mức độ ALP sẽ giảm đi nếu điều trị bệnh thành công, tương tự với bệnh ung thư xương, chỉ số ALP sẽ giảm hoặc trở về bình thường nếu người bệnh đáp ứng điều trị.

Ngoài ra, trong 1 số trường hợp khác người nghiệm có vấn đề về thận, tim mạch hay nguy hiểm hơn nữa là nhiễm trùng máu cũng sẽ có chỉ số ALP cao trong máu.

Ngược lại, nếu bệnh nhân bị thiếu trầm trọng khoáng chất, vitamin hay bị suy dinh dưỡng khi xét nghiệm ra chỉ ALP sẽ thấp bất thường.

Khi có kết quả xét nghiệm

Những xét nghiệm gan khác cũng có thể thường được sử dụng các enzyme được tìm thấy trong các tế bào gan, ví dụ như alanine aminotransferase (ALT) và aspartate aminotransferase (AST), xét nghiệm bilirubin, cũng có thể được thực hiện cùng lúc đó.  Kết quả của những xét nghiệm này sẽ cho ra một bản xét nghiệm kiểm tra chức năng gan. Tương tự như vậy, với các vấn đề về xương, bác sĩ sẽ chỉ định bệnh nhân thực hiện các xét nghiệm khác như xét nghiệm photpho, canxi, vitamin D. Khi chuẩn đoán, bác sĩ sẽ dùng bảng kết quả này để đưa kết quả đúng nhất về tình trạng bệnh.

Sau khi xét nghiệm

Bệnh nhân mắc các bệnh về gan hoặc rối loạn xương phải được lập tức điều trị để tránh di chứng hoặc biến chứng nguy hiểm.